İnşallah Tapdıq oğlu Piriyev-Botanika İnstitutu

İnşallah Tapdıq oğlu Piriyev

Anadan olduğu yer	Ermənistan, Qafan rayonu, Xələc kəndi
Təvəllüdü	10.02.1958
Bitirdiyi ali təhsil müəssisəsi	Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Elmi dərəcəsi	Biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Elmi rütbəsi
Namizədlik (PhD) dissertasiyasının mövzusu: - ixtisas şifri - ixtisasın adı - mövzunun adı	03.00.12 Bitki fiziologiyası Kalium qidası şəraitindən asılı olaraq bitkilərdə kök-yarpaq qarşılıqlı əlaqəsi
Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı	32
Xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı	6
Beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı	21
Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı
Kadr hazırlığı: - fəlsəfə doktorlarının sayı
Əsas elmi nailiyyətləri	Mineral elementlərin artıqlığı və çatışmazlığının, turş mühitdə Al və Mn-nın, ağır metalların (Cd, Zn və Cu) və şoranlaşmanın ayrılıqda və birgə tətbiqinin bitkilərə və onların azot-zülal mübadiləsinə təsirinin öyrənilməsi ilə məşğul olmuşdur. Təsir müddətindən asılı olaraq K çatışmazlığının və göstərilən toksikantların Cucurbita pepo bitkisinin böyümə və fizioloji- biokimyəvi cavab reaksiyalarına təsiri, xüsusilə onların müxtəlif orqanlarında azotlu maddələrin (ümumi, zülal və qeyri-zülal azotu) toplanma və paylanma dinamikası tədqiq olunmuşdur. Kalium qıtlığı keçirmiş tam bitki sistemində kök-yarpaq qarşılıqlı əlaqəsinin köklərin böyümə və azot metabolizminə görə dominantlığına yönəlmiş reaksiyalar bitkilərin adaptiv strategiyasının əsasında durur və onları ekstremal kalium açlığı şəraitində yaşaya bilməsinə istiqamətləndirir. Müəyyən olunmuşdur ki, turş mühitdə Mn çatışmazlığı şəraitində də balqabaq bitkisinin kökləri yerüstü orqanları ilə müqayisədə biokütləsinə, eləcə də azot-zülal mübadiləsinə görə daha üstün vəziyyətdə qalmışlar. Ağır metalların və şoranlaşmanın ayrılıqda və birgə tətbiqində böyümə və azotlu maddələrin toplanmasından alınan göstəricilər, 21 günlük təcrübə bitkilərində, xüsusən də onların köklərində yalnız metalla işlənmiş bitkilərlə müqayisədəCd+NaCl və Zn+NaCl təsirinə məruz qalmış bitkilərdə böyümə və biosintetik proseslərin daha da fəallaşdığını göstərmişdir. Bu onu sübut edir ki, bitkilərin xlorid şoranlaşmaya adaptasiyası onların böyümə və metabolizminə Cd və Zn toksikliyinin azalması ilə müşayiət olunur. Cu və NaCl birgə təsirində isə bitkilər onların ayrılıqda təsiri ilə müqayisədə daha intensiv inhibirləşdirici effekt hiss etmişlər ki, bu da biokütlənin və zülal birləşmələrinin bütün orqanlarda xüsusən də köklərdə kəskin şəkildə aşağı düşməsində özünü göstərmişdir. Bu, balqabaq köklərinin gövdə ilə müqayisədə mühitdə NaCl olduqda Cu ilə indusirə toksikliyinə qarşı yüksək həssaslığını sübut edir.
Elmi əsərlərinin adları	1. Пириев И.Т. Распределение биомассы между корнями и побегами растений тыквы в зависимости от калийного питания. Материалы науч. конференции аспирантов АН Азерб. ССР, 1987, c. 11-12. 2. Алиев Н.Т., Пириев И.Т. Ростовая реакция корней и побегов растений тыквы на дефицит калия. “Изв. АН Азерб., сер. биол. наук”, 1991, №3-4, c. 20-25. 3. Алиев Н.Т., Самедова А.Дж., Марданов А.А., Пириев И.Т. Изменение содержания различных форм азота и рост растений тыквы в зависимости от условий калийного питания. “Изв. АН Азерб., сер. биол. наук”, 1991, N5-6, c. 20-25. 4. Самедова А. Дж., Марданов А.А, Пириев И.Т. Влияние условий калийного питания на синтез аминокислот в корнях растений тыквы и их транспорт с пасокой в надземные органы. “Изв. АН Азерб., сер. биол. наук”, 1992, №1-6, с. 3-6. 5. Таирли С., Алиев Н.Т., Пириев И.Т. Динамика распределения различных форм азота между надземными частями в зависимости от обеспеченности фосфором растений тыквы. “Изв. АН Азерб., сер. биол. наук”, 1993, №1-3, с. 27-32. 6. Самедова А.Д., Марданов А.А., Пириев И.Т. Распределение фосфора, калия и кальция в корнях и побегах растений тыквы в зависимости от калийного питания. “Изв. АН Азерб., сер. биол. наук”, 1993, №4-6, с. 3-5. 7. Пириев И.Т. Динамика содержания ци-токининов в побегах и корнях растений тыквы в зависимости от условий калий-ного питания. Материалы I cъезда физиологов растений Азербайджана, 1997, с. 101-103. 8. Shirvani T.S., Samedova A.J., Jangirova Sh.G., Salayeva Kh.L., Piriyev I.T. Plant adaptation to strained root nutrition conditions. Book of Abstr. of First Balkan Botanical Congress, Greece, Thessaloniki, 1997, p. 75 . 9. Пириев И.Т. Распределение ауксинов в корнях и побегах растений тыквы в зависимости от условий калийного питания. Сб. тр., посв. 70-лет.акад. В.Д.Гаджиева, Баку, «Элм», c. 1999. 10. Пириев И.Т., Самедова А.Дж., Ширвани Т.С., Гусейнова Н.Б. Динамика распределения абсцизовой кислоты в корнях и побегах растений тыквы в зависимости от условий калийного питания. «Изв. АН Азерб., сер.биол. наук», 1999, №1-6, с. 24-27 11. Shirvani T.S., Samedova A.J., Jangirova Sh.R., Salayeva Kh.L., Piriyev I.T., Huseinova N.B. Adaptive strategy for plant survival under condition of strained root nutrition. XIV Intern. Plant Nutrition Colloquium, Hanover, Germany, 2001, pp. 171-173. 12. Səmədova Y..C., Piriyüv İ.T., Şirvani T.S. Калиум чатышмамзлыьы шяраитиня адаптасийада битки органлары арасында гаршылыглы ялагядя протеолитик фермент фяаллыьынын вя фитощормонларын мигдарынын дяйишмяси. «Инсан вя биосфер» (МАБ) ЙУНЕСКО, Аз. Мил. Комит. ясярляри, бур. 2, Бакы, 2003, с.143-148 13. Səmədova Y.C., Piriyev İ.T., Şirvani T.S. Bitkidə proiteolitik ferment fəallılığının və fitohormonların miqdarının kalium çatışmazlığı şəraitində adaptasiyada dəyişməsi. АМЕА Botanika İnstitutunun əsərləri, XXV cild, 2004, s.474-478. 14. Ширвани Т.С., Самедова А.Д., Джангирова Ш.Г., Салаева Х.Л., Пирийев И.Т., Аннагиева М.А., Али-заде В.М. Рост, азотный статус и адаптация растений к токсическому воздействию избытка марганца. «Известия НАНА, сер. биол. наук”, №1-2, 2006, с. 10-21 15. Ширвани Т., Самедова А., Джангирова Ш., Салаева Х., Пириев И., Аннагиева М., Кулиева Б., Али-заде В. Морфофизиологические ответные реакции растений на токсическое воздействие цинка при различных рН среды. Труды Инс.-та ботаники, посвященные 100-лет. юбилею М.Г.Абуталыбова 2009, XXΙX, c. 551-559. 16. Səmədova Y., Piriyev İ., Ənnağıyeva М., Cahangirova Ş., Salayeva Х., Şirvani T., Əlizadə В. Manqan artıqlığı qida şəraitində adaptasiyada balqabaq bitkisinin orqanlarında mineral elementlərin və azotlu maddələrin paylanma dinamikası. АМЕА-nın Xəbərləri, 2010, 65, 1-2, c. 57-64 17. Ширвани Т.С., Самедова А.Д., Салаева Х.Л., Пириев И.Т., Аннагиева М.А., Али-аде В.М. Воздействие различных доз кадмия на ростовые и физиолого-биохимические характеристики растений тыквы. «Известия НАНА, биол. науки», 2010, 65, №3-4, c. 3-11. 18. Səmədova Ə.C., Şirvani T.S., Ənnağıyeva M.Ə., Piriyev İ.T., Salayeva X.L., Əli-zadə V.M. Kadmium stressinə adaptasiyada bitkidə proteolitik ferment fəallığı və azot mübadiləsi. AMEA Botanika İnstitutunun Elmi Əsərləri, 2, XXXI, 2011, s. 391-396. 19. Т.С.Ширвани, А.Дж.Самедова, И.Т.Пириев, М.А.Аннагиева, Х.Л.Салаева, Ф.К.Алиева, Г.Х.Бабаева, В.М.Али-заде. Реакция растений тыквы на раздельное и совместное воздействие кадмия и засоления. АМЕА Xəbərlri cild 67, N1, 2012, c. 53-62. 20. Piriyev İ., Ənnağıyeva М., Səmədova Y., Şirvani Т., Slayeva Х. Manqanın müxtəlif пЩ qida mühitində böyüməyə və mineral elementlərin (П, К,Жа) bitki orqanlarında paylanmasına təsiri. ”AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri”, 2012, XXXII cild, c. 303-308. 21. Səmədova Ə.C., Şirvani T.S., Piriyev İ.T., Ənnağıyeva M.Ə., Salayeva X.L., Quliyeva B.Ə., Əli-zadə V.M. NaCl və kadmium kompleksinin təsirindən bitkidə zülal-azot mübadiləsinin kök/yarpaq nisbətində dəyişməsi. AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, XXXIII cild, 2013, s. 133-144.
Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü
Pedaqoji fəaliyyəti
Digər fəaliyyəti
Təltif və mükafatları
Əsas iş yeri və ünvanı	AMEA Botanika İnstitutu, AZ1004, Azərbaycan Respublikası, Bakı ş., Badamdar şossesi 40
Vəzifəsi	Aparıcı elmi işçi
Xidməti tel.	(+99412) 5410344
Mobil tel.	(+994 70) 4220444
Ev tel.	(+994 12) 5410344
Faks
Elektron poçtu