Anadan olduğu yer

 Quba şəh., Azərbaycan

Təvəllüdü

 05 iyun, 1968

Bitirdiyi ali təhsil müəssisəsi

 Bakı Dövlət Universiteti, biologiya fakultəsi

Elmi dərəcəsi

 Biologiya elmləri doktoru

Elmi rütbəsi

 Dosent 

Namizədlik (PhD) dissertasiyasının mövzusu:

- ixtisas şifri

- ixtisasın adı

- mövzunun adı


03.00.05 (hazırda 2417.01), Botanika

“Azərbaycanda ağac cinsləri traxeomikozlarını törədən göbələklərin biologiyası”

Doktorluq dissertasiyasının mövzusu:

- ixtisas şifri

- ixtisasın adı

- mövzunun adı

 2430.01, Mikologiya


“Meşə ağaclarının göbələkləri, fitopatogen növlərin taksonomiyası və filogeniyası”

Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı

130

- xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı

 51

- beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı

57

Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı

 

Kadr hazırlığı:     

- fəlsəfə doktorlarının sayı

- elmlər doktorlarının sayı

 

1

Əsas elmi nailiyyətləri


Azərbaycanda meşə əmələ gətirən ağac növlərinin göbə­lək­lərinin növ tərkibi müəyyən edilmişdir. Meşə ağacla­rında xəstəlik törədən patogen və potensial patogen göbələk növləri tədqiq edilmişdir.

İlk dəfə olaraq Azərbaycanda şabalıd (Castanea sativa), qarağac (Ulmus minor) odunca­ğının və enliyarpaqlıların kök çürüməsi törə­diciləri olan Cryphonectria parasitica, Ophiostoma novo-ulmi, Armillaria mellea növləri morfoloji və molekulyar yanaşmalar tətbiq etməklə aşkar edilmiş, xəstəlik törədiciləri olması  patogenlik testi qoymaqla eksperimental yolla təsdiq edilmişdir. Respublikada Cryphonectria parasitica göbələyinin popul­yasiyası fenotipik və genetik markerlərin köməyi ilə tədqiq edilmiş və göbələyin Avropada yayılanlardan fərqli vegetativ uyğunluq tipləri, cütləşmə tipləri və dominant genotipi müəyyən edilmişdir.

Azərbay­canda endem şam ağacından (Pinus brutia subsp. eldarica) Ophiostoma ips göbələyi və onun həşərat vektorları olan qabıq böcəkləri (Coleoptera: Scolytidae, Orthotomicus erosus və Hylurgus ligniperda) aşkar edilmişdir. Böcək növlərinin Azərbaycana yaxın zaman­larda introduksiya edilməsinə dair ehtimal irəli sürülmüşdür. 

Reduksiya olunmuş morfoloji əlamətlərə və yüksək pleomorf təbiətə malik Sporothrix anamorflu Ophiostoma növlərinin morfoloji və rDNT operonunun 5.8S geni daxil olmaqla da­xili transkripsiya sahələrinin (ITS1/ITS2) və β-tubulin geni­nin (BT2) bir hissəsinin ardıcıllıqları əsasında ətraflı filo­ge­ne­tik analizi verilmişdir. Aşkar edilmişdir ki, O. stenoceras hesab edilən növ özü bir neçə növdən ibarət heterogen kompleksi təmsil edir.

O. quercus O. piceae kompleksində Ophiostoma quercus növünün sərhədləri mikro-morfoloji və dörd gen sahəsinin (5.8S geni daxil olmaqla ITS1/ITS2, BT2, TEF1-α, HIS) DNA ardıcıllıqları əsasında tədqiq edilmiş, O.quercus növünün sərhədləri müəyyən edilmiş, kompleksdə olan digər növlərin sinonim statuslarına aydınlıq gətirilmişdir.

Elm üçün Ophiostoma,  RaffaelleaSporothrix cinslərinə aid 9 yeni növ təsvir edilmişdir.

Mikoparazit Tuberculina cinsi göbələklərində konidio­ge­nezin digər Basidiomycota göbələklərindən fərqli xüsu­siy­yətləri aşkar edilmişdir.

Azərbaycanda unlu şeh göbələkləri (Erysiphales) araşdırılmış, 134 növdən ibarət siyahı hazırlanmış və Erysiphe azerbaijanica elm üçün yeni təsvir edilmişdir.

Tədqiqatlar CAR-ın Pretoriya Universitetinin Meşə və Kənd Təsərrüfatı Biotexnologiya İnstitutunda PostDok Proqram üzrə, STCU №3625 (2006-2008), № 4797 (2009-2011); UNESCO/Keizo Obuchi Research Fellow­ships Programme (2005-2006); EİF-2010-1(1) (2010-2011), 2013-9(15) (2015), AMEA-CNR 2015 (2016-2017)  və s. layihələr çərçivəsində aparılmışdır.

Elmi əsərlərinin adları

 

Mustafabayli E., Aghayeva D.N. 2019. New mushroom records for Azerbaijan. Ukrainian Botanical Journal, 2019, 76(4) 356-361, doi.org/10.15407/ukrbotj76.04.356

Aghayeva D.N., Rigling D., Meyer J., Mustafabeyli E. 2018. Diversity of fungi occurring on the bark of Castanea sativa in Azerbaijan. Acta Horticulture P. 79-86. https://doi.org/10.17660/ ActaHortic.2018.1220.12

Abasova L.V., Aghayeva D.N., Takamatsu S. 2018. Erysiphe azerbaijanica and E. linderae: two new powdery mildew species (Erysiphales) belonging to the Microsphaera lineage of Erysiphe.  Mycoscience. 59:  181-187.

Abasova L.V.,  Aghayeva D.N., Takamatsu S.  2018. Notes on powdery mildews from Azerbaijan I. Genus Erysiphe. (in print).  Current Research in Environmental & Applied Mycology (CREAM). 8(1): 30-53.

Aghayeva D.N., Rigling D., Prospero S. 2017. Low genetic diversity but frequent sexual reproduc­tion of the chestnut blight fungus Cryphonectria parasitica in Azerbaijan.  Forest Pathology. 2017. 47(5) DOI: 10.1111/efp.12357

Meyer J.B., Trapiello E., Senn-Irlet B., Sieber T.N., Cornejo C., Aghayeva D.N., González A.J., Simone P. 2017. Phylogenetic and phenotypic characterization of Sirococcus castaneae comb. nov. (Syn. Diplodina castaneae), a fungal endophyte and potential pathogen of the European chestnut.  Fungal biology. 121: 625-637.

Aghayeva D.N., Lutz M., Piątek M. 2016. Transmission electron microscopy of Tuberculina species (Helicobasidiales) reveals an unique mode of conidiogenesis within Basidiomycota. Fungal Biology, 120: 1010-1016.

Wall J.R., Aghayeva D.N. 2014. The practice and importance of chestnut cultivation in Azerbaijan in the face of blight, Cryphonectria parasitica (Murrill) Barr. Ethnobotany Research and Applications. 12: 165 - 174.

Harrington T.C., Yun H.Y., Lu Sh-Sh., Goto H., Aghayeva D.N., Fraedrick S.W. 2011.  Isolation of Raffaelea lauricola and other symbionts from the redbay ambrosia beetle, Xyleborus glabratus, in Taiwan and Japan. Mycologia.103 (5):1028 - 1036.

Harrington T.C., Aghayeva D.N., Fraedrick S.W. 2010. New combinations in Raffaelea, and four new species from the redbay ambrosia beetle, Xyleborus glabratus.  Mycotaxon. 111(5): 337 - 361.

Harrington T.C., Fraedrick S.W., Aghayeva D.N. 2008. Raffaelea laurelensis, a new ambrosia beetle symbiont and pathogen on the Lauraceae.  Mycotaxon. 104: 399- 404.

Aghayeva D.N., Harrington T.C. 2008.  First report of Cryphonectria parasitica on chestnut (Castanea sativa) in Azerbaijan.  Plant Pathology. 57: 383.

Aghayeva D.N., Wingfield M.J., Kirisits T., Wingfield B.D. 2005. Ophiostoma dentifundum sp. nov. from oak in Europe, characterized using molecular phylogenetic data and morphology. Mycological Research. 109 (10):1127 – 1136.

Aghayeva D.N., Wingfield M.J., de Beer Z.W., Kirisits T. 2004. Two new Ophiostoma species with Sporothrix anamorphs from Austria and Azerbaijan. Mycologia. 96 (4):865 – 877.

Aghayeva D.N. 2001. Mycobiota of Castanea sativa Mill. in Azerbaijan (2001). Forest Snow Landscape Research. 76(3): 405- 408

Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü 


Azərbaycan Botanikləri cəmiyyətinin üzvü, üzvlük vəsiqəsi № 5;

Beynəlxalq Meşə Tədqiqatları Təşkilatı İttifaqı – Internationa Union of forests research organisations (UIFRO) 2019-cu ildən üzvü, üzvlük № A-894

Pedaqoji fəaliyyəti


Bakı Dövlət Universiteti, bakalavr pilləsi üzrə tədris – 1999, 2000, 2013, 2014, 2015;

AMEA Botanika İnstitutu, magistr pilləsi üzrə tədris – 2018, 2019, 2020.

Digər fəaliyyəti 


AMEA-nın Botanika İnstitutunun Elmi Şurasının üzvü (1998-hazıradək);

AMEA Botanika İnstitutunun “Plant and Fungal Research” jurnalının baş redaktor müavini (2018- hazıradək);

Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti ictimai birliyinin “Azerbaijan Journal of Botany” jurnalının köməkçi redaktoru (hazıradək);

Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti ictimai birliyinin məsul katibi (2018-hazıradək).

Təltif və mükafatları


Birləşmiş Millətlərin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının mükafatı (UNESCO/Keizo Obuchi Research Fellowships Programme) mükafatı (2006);

Elmi və ictimai həyatda səmərəli fəaliyyətə görə AMEA-nın Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı (2007, 2020).

Əsas iş yeri və ünvanı

 AR ETN Botanika İnstitutu, Az1004,  Azərbaycan Respublikası, Bakı ş., A. Abbaszadə küç.,1128-ci keçid

Vəzifəsi

Mikologiya və ibtidai bitkilər şöbəsinin müdiri

Xidməti tel.

 (+ 994 12) 5024981

Mobil tel.

 (+ 994 51) 5157375

Ev tel.

 

Faks

 

Elektron poçtu

 [email protected]