| Əsas elmi nailiyyətləri | İlk dəfə olaraq Artemisia L. cinsi növləri üçün səciyyəvi olan seskviterpen laktonlardan xemotaksonamiya metodundan kimyəvi marker kimi istifadə edərək Rzazadənin mübahisəli 8 yovşan növünün növ statusu bərpa edilmişdir. Bu növlərdən Azərbaycan florasının gələcək yeni nəşrinə daxil edilməsi tövsiyyə olunur. Alınan sabit seskviterpen laktonlardan (Artemisia fedorovii Rzazade, A.iskenderiana Rzazade, A.nachitschevanica Rzazade, A.eldarica Rzazade, A.latschinica Rzazade, A.prilipkoana Rzazade, A.kobstanica Rzazade, A.issayevii Rzazade A.hanseniana var. phyllostachys) kimyəvi marker kimi istifadə edərək qeyd edilən növlərin növ statusu bərpa edilmişdir. Azərbaycanda yovşan cinsi 42 növlə təmsil olunur. Mübahisəli növlərin 18-növü xemotaksonamiya metodundan istifadə edərək antioksidant fəallığa malik praktiki cəhətdən (tibbi və xalq təbabətində) qiymətli 37 seskviterpen laktonlar allınmışdır ki, onlardan 17-si (alxanin, alxanol, alxanen, erivanin, ceyranbatanolid, splendolid, iskenderolid, iskenderin, artabşin, artabşinin abzindiolid, artabin, merizolid, artesovin və şonacalin A, B, C və D) farmokoloji cəhətdən əhatəli öyrənmək üçün təklif edilən yeni elm üçün maddələrdir. Elmi fəaliyyətinin digər istiqaməti yovşan növlərindən alınan efir yağlarında mikrobioloji tədqiqatların aparılmasıdır. Tədqiqat zamanı 8 növün protozoosid, 3 növün antimikrob, 12 növün fumiqant, 6 növün virusilid, 11növün funqisid və 14 növün sulu dəmləmələrinin in vivo və in vitro şəraitində ptotozoosid xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Aparılan eksperimental tədqiqatların nəticəsində tibbə aid 3 patent alınmışdır: “Bağırsaq protozoozlarının törədicilərinə qarşı protozoosid vasitə” (2009); ”Protozoosid təsirə malik profilaktik vasitə“ (2012). “Enterovirus etiologiyalı infeksiya əleyhinə vasitə” (2020). İlk dəfə olaraq A.fragrans növündən “alxanol, erivanin seskviterpen laktonların antioksidant təsirə malik olması haqqında” müəlliflik şəhadətnaməsi alınmışdır (1992). Onlardan müalicəvi məqsədlər üçün tibbi preparatların alınmasında istifadə edilə bilər. Yovşan növlərindən alınan efir yağlarından antimikrob, antiparazitar, antifumiqant antivitus və s. xassələrə malik preparatların alınmasında xamall kimi istifadə edilməsi təklif edilir |
| Elmi əsərlərinin adları | - Серкеров С.В., Аббасов Р.М., Алескерова А.Н. Сесквитерпеновые лактоны Artemisia hanseniana. ХПС, 1976, №5, с. 665.
- Серкеров С.В., А.Н.Алескерова. Новый компонент Artemisia hanseniana. №1, с. 75 ХПС, 1981, №5, с. 564-5
- Серкеров С.В., Алескерова А.Н. Артапшин - новый сесквитерпеновый лактон из Artemisia fragrans ХПС, 1983, №5, с.576 -578.
- Серкеров С.В., Алескерова А.Н. Джейранбатанолид - новый гвайанолид из Artemisia fragrans ХПС, 1984, №5, с. 595.
- Серкеров С.В., Алескерова А.Н. Строение нового гермакранолида Шончалина А из Artemisia fragrans ХПС, 1985, №2, с. 196-199.
- Серкеров С.В., Алескерова А.Н., Ахмедов Д.М., Расулов Ф.А., Новый сесквтерпеновый лактон Опефердин из корней Ferula oopoda. ХПС, 1992, №2, с. 204-206.
- Алескерова А.Н. Эфирные масла некоторых видов рода Artemisia Материалы Международного симпозиума «Нетрадиционное растениеводство, эниология, экология и здоровье», Симферополь, Алушта, 2001, с. 671-672.
- Safarova A.G., Serkerov C.V., Alaskerova A.N. Structure of absindol and artapshinina new sesquterpene lactones. Second International symposium on the chemistry of natural compounds, Eskisehir-Turkey, 22-24 October, 1996.
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В. Биогенетическая взаимосвязь сесквитерпеновых лактонов видов Artemisia fragrans и taurica. Azərbaycan florası bitkilərinin istifadəsi və qorunması, Bakı, 1999, s. 299-302.
- Ələsgərova Ə.N. Artemisia fragrans Willd. (ətirli yovşan) növünün fizioloji fəal maddələri. XXI əsrdə Mikrobiologiyanın Aktual Problemləri məcmuəsi, Bakı, 2001, s. 86-87.
- Alaskerova A.N., Serkerov S. V. Interspecies biochemical diversity sesquiterpenic lactones of morphological close Artemisia L. species. 5th International symposium on the chemistry of natural compounds, Tashkent, Uzbekistan, May 20-23, 2003, p. 73.
- Ələsgərova Ə.N. Artemisia scoparia Waldst. et Kit. növünün kumarin birləşmələri. АМЕА Xəbərləri, 2003, №5-6, s.10-14.
- Алескерова А.Н., Чобанов Р.Э., Джанахмедова Ш.Н., Сафиева Л.А., Экспериментальная оценка антипаразитарных свойств эфирных масел некоторых видов Artemisia (Asteraceae) флоры Азербайджана. Растительные ресурсы, 2004, т. 40, вып. 4, с. 94-98.
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В. Хемотаксономическое разнообразие представителей рода Artemisia (Asteraceae) флоры Азербайджана. 1. Сесквитерпеновые лактоны A. fragrans S.L. Растительные ресурсы, 2004, т. 40, вып. 4, с. 105-110.
- Ələsgərova Ə.N. Acı yovşan (Artemisia absinthium) növünün bioloji fəal maddələri. AMEA-nın Xəbərlər, AMEA-nın Biologiya Elmlər bölməsi, Bakı. 2005, №3-4, s.34-46.
- Серкеров Сираджеддин Вели оглы, Алескерова Адиля Новруз кызы. Инфракрасные спекры и строение сескитерпеновых лактонов и кумаринов. Баку-2006. 223 с.
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В., Расулов Ф.А. Хемотаксономия некоторых видов рода Artemisia Принципы и способ сохранения биоразнообразония. Сборник материалов ІІ всероссийской научной конференции 28-31 января 2006.Йошкар-Ола с.57-58.
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В. Хемотаксономическое разнообразие представителей рода Artemisia (Asteraceae) флоры Азербайджана. Сообщение 2. Сесквитерпеновые лактоны Artemisia Taurica Willd. Том 42, Растительные ресурсы, выпуск 4, Санкт-Петербург. 2006, с.87-90.
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В. Инфракрасные спектры и строение сесвитерпеновых лактонов и кумаринов. Посвящается 70-летию Института Ботаники НАН Азербайджана. Баку 2006, с. 223
- Алескерова А.Н., Серкеров С.В. О строении мерезолида–нового гермакранолида. Труды Института Ботаники, Национальной Академии Наук Азербайджана, т. XXVIII. Баку-Элм-2008, с. 171-173
- Alaskerova A.N., Serkerov S. V. Asadova A.İ, Rzazade and szowitziana (Bess.) Grossh.Achievements and prospects for the development of phytochemistry, Karaganda. 2015, p.144.
- Алескерова А.Н., Асадова А.И., Серкеров С.В., Рустамова С.И., Ж.Гигиена, Исследование боекологических особенностей ефирного масличность интивирусной активность Artemisia fragrans, эпидемиология жене иммунобиология”. Алматы. 2015 №4, с.180-184.
- Ələsgərova Ə.N., İbrahimova S.İ., Hüseynova F.H. Azərbaycan florasında yayılan yovşan cinsi növlərini efir yağlarının tədqiqi, AMEA-nın Xəbərləri (biologiya elmləri ser.). Bakı 2015, cild 70, № 1, səh. 71-79.
- Ələsgərova Ə.N., Sərkərov S.V. və b., Artemisia pauciflora Web in Stechm,yovşan növündən alınan efir yağının “culex pipiens molestus və “Anopheles sachyarovi” “agcaqanadlarına fumiqant təsiri, Azərbaycan Respublikası səhiyyə nazirliyinin V.Y. Axundov adına Elmi-Tədqiqat tibbi profilaktika institutunun elmi əsərləri Bakı 2017. X cild s.111-115.
- Алескерова А.Н., Алиев Н.Н., Серкеров С.В. Компонентный состав и фумигантная активность эфирных масел видов рода Аrtemisia L. Химия растительного сырья. Барнаул, 4. c. 235-240.
- Mammedova H.G., Serkerov S.V, Alaskerova A.N. Investigation of the Bioiogically Active Substances Obtained from Johrenia paucijuga (DC) of the species Bornm, Journal of Plant Biochemistry et Physology. 2018, 6 (1), 1-3
- Алиев Н.Н., Алескерова А.Н., Серкеров С.В., Рустамова Л.И. Компонентый состав и антивирусная активность эфирного масла Аrtemisia iissayevii Rzazade, Вестник КАЗНМУ. Научно-практический журнал №3, 2018.
- Ələsgərova A.N. Azərbaycan florasının yovşan (Artemisia) növləri və onların xemotaksonomiyası, Elm” nəşriyyatı, 2019. Bakı, səh. 452.
- Ələsgərova Ə.N., Sərkərov S.V., Zeynalova S.V. Azərbaycan florasında Centaurea ovina (qoyun güləvəri) Pall. Ex Willd növünün bioloji fəal maddələrinin tədqiqi, Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti jurnalı, №1, 2020, səh. 41-44.
- Мамедова Г.Г., Алескерова А.Н., Мамедов Е.Е., Рустамова Л.И. Изучение противовирусного действия водного экстракта Angelica tatianae Bordz на примере респираторного аденовируса, Koronavirus pandemiyası: elmi tədqiqatlardan sağlam gələcəyin təminatına doğru mövzusunda konfrans material, 2020, Səh. 150.
- Ələsgərova Ə.N., Sərkərov S.V., Məmmədova H.Q., Rüstəmova L.İ. Artemisia L. cinsi növlərindən alınan efir yağlarının antivirus xüsusiyyətləri, Koronavirus pandemiyası: elmi tədqiqatlardan sağlam gələcəyin təminatına doğru mövzusunda konfrans material, 2020, Səh. 107.
|
1730190904.jpg)
